CARAVAN VÀ NHỮNG NGƯỜI DI-GAN

The Caravan - Nguồn: Negis Art, Face Book

1- TỪ MỘT BỨC TRANH:
Bức tranh có chiếc xe caravan này làm gợi nhớ đến những chuyến du hành của những người du mục, hay còn gọi là người Di-gan. Ở đây có vẻ như không còn ai trong xe, và con ngựa đã buồn bã bỏ đi về phía bầu trời mù sương xa xăm, chỉ còn ngọn đèn hiu hắt soi rõ mái lều rách nát từ những chuyến đi liên tục.

2- NGUỒN GỐC CỦA NGƯỜI DI-GAN:
Trong tiếng Anh, tên gọi chính thức của người Di-gan là Romani people. Từ Gypsy hay Gipsy bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp do niềm tin sai lầm rằng họ là những người từ Ai Cập ( Egypt ) do tội đã dấu chúa Jesus thời bé nên bị lưu đày biệt xứ. Từ này được viết hoa cho thấy đây là một sắc dân.
Do nhiều người Di-gan từ Bohemia đã đến sống tại Pháp nên họ còn được gọi là người Bohemiens. Từ này về sau đã được biến đổi để miêu tả lối sống nghệ sĩ nghèo - trường phái Bohémien (Bohemianism).
Vì không có một cuốn sử sách nào nói rõ, nên nguồn gốc và lịch sử ban đầu của người Di-gan từ lâu đã là một điều bí ẩn. Từ 200 năm trước, các nhà nhân chủng học đã đưa ra giả thuyết về nguồn gốc Ấn Độ của người Di-gan, dựa trên các chứng cớ về ngôn ngữ. Ngày nay, từ nhiều thông tin lưu lại đã khẳng định giả thuyết này.
Người ta tin rằng người Di-gan có nguồn gốc từ các vùng Punjab và Rajasthan của bán đảo Ấn Độ. Họ bắt đầu di cư đến Châu Âu và Bắc Phi qua cao nguyên Iran vào khoảng năm 1050.
Dân số người Di-gan trên toàn thế giới ước tính ít nhất là 15 triệu. Cộng đồng Di-gan lớn nhất là tại bán đảo Balkan; số dân đáng kể khác sống tại châu Mỹ, Liên Xô cũ, Tây Âu, Trung Đông, và Bắc Phi.
Người Di-gan phân chia thành các nhóm theo các khác biệt về lãnh thổ, văn hóa và phương ngữ. Có 5 nhóm chính:
1. Kalderash là nhóm đông nhất, theo truyền thống làm nghề thợ rèn, bắt nguồn từ Balkan, nhiều người đã di cư đến Trung Âu và Bắc Phi;
2. Gitanos (còn gọi là Calé) chủ yếu ở Bán đảo Iberia, Bắc Phi và miền Nam nước Pháp; nhiều người tham gia công nghiệp giải trí;
3. Sinti chủ yếu ở Alsace và một số vùng khác ở Pháp và Đức;
4. Romnichal chủ yếu ở Anh và Bắc Mỹ; và
5. Erlides (còn gọi là Yerlii hay Arli) định cư ở đông nam châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ.
Một số nhóm như người Di-gan ở Phần Lan, Na Uy và Thụy Điển khó xếp loại. Các nhóm chính trên còn có thể chia nhỏ hơn nữa thành các nhóm con theo nghề truyền thống và bản quán, hoặc cả hai. Một số nhóm con trong đó là: Machvaya (Machwaya), Lovari, Churari, Rudari, Boyash, Ludar, Luri, Xoraxai, Ungaritza, Bashaldé, Ursari và Romungro.

3- ĐẾN MỘT TIỂU THUYẾT:
CARAVAN là một cuốn tiểu thuyết của nữ văn sĩ người Anh, Lady Eleanor Smith, xuất bản lần đầu vào năm 1942. Chuyện kể về cuộc đời một thanh niên người Anh tên James Darrell trên con đường sống cùng với những người du mục và kiếm sống bằng nghề viết văn. Chàng cố gắng kiếm cho đủ tiền để kết hôn với Oriana người yêu của mình. Tuy nhiên, nàng không chờ đợi anh mà đã kết hôn với một thanh niên người Anh giàu có. James sau đó nhận lãnh một công việc kinh doanh của một người bạn đã đi qua Tây Ban Nha thì bị bọn cướp tấn công. Chàng được giải cứu bởi một người phụ nữ gypsy nhưng tai nạn đã làm chàng mất hết trí nhớ. James kết hôn với cô gái gypsy tên Rosal, và không còn biết gì về cuộc sống cũ của mình ở Anh. Khi trí nhớ hồi phục, James căm ghét cô gái gypsy cho rằng cô đã lừa gạt anh nhưng vẫn ở lại với cô ấy và làm thư ký cho một dũng sĩ đấu bò nổi tiếng. Khi Rosal vô tình bị giết bởi người dũng sĩ đấu bò, James bỏ đi đến Morocco. Khi trở về Anh, cuốn sách James đã viết trong suốt cuộc hành trình của mình ở Tây Ban Nha đã làm cho anh trở thành một người đàn ông nổi tiếng và giàu có. James gặp lại và tái hợp với người yêu đầu tiên của mình, Oriana, nàng đã sống trong một cuộc hôn nhân không tình yêu.

Caravan, cuốn tiểu thuyết của nữ văn sĩ người Anh, Lady Eleanor Smith.

( Theo Wikipedia, phiên bản tiếng Việt và Anh )
* NGUYỄN DIỆU TÂM