TỪ CÁNH HOA GLAIEUL MÀU TÍM

Hôm nay là ngày rằm tháng sáu âm lịch, cũng là ngày giỗ bà ngoại. Trên đường ra chợ, bất ngờ tôi nhìn thấy những cánh hoa glaieul màu tím. 

Hoa chưa nở hết, nhưng những nụ hoa tim tím khá đặc biệt làm tôi phải dừng lại bên hàng hoa để ngắm. Hỏi giá bao nhiêu, lại nghe thật rẻ, chỉ có 10.000 đồng một bó 10 cây. Vậy là tôi mua một bó cúc đại màu vàng nghệ về cúng ngoại còn bó glaieul tím thì chưng trên bàn.

Không chỉ có tôi thấy lạ, mà còn nhiều người phụ nữ khác khi đi ngang qua đều dừng lại: "Ồ, chưa bao giờ thấy hoa lay ơn màu tím. Đẹp quá!".

Đến chiều, hoa bắt đầu nở. Rất đẹp. 

Hoa glaieul cành ngắn màu tím ( Ảnh: ngdieutam )

Tôi yêu hoa và thường muốn sưu tầm hình ảnh những loại hoa đẹp. Ở thành phố nơi tôi sống không có nhiều hoa lắm, chỉ có những loại dễ trồng như hoa giấy, hoàng anh, bằng lăng, trúc đào ... quanh hàng rào hay được trồng ngoài đường, trong sân. Đến mùa xuân thì có mai vàng hay đào từ miền Bắc vào, những loại này thì phải là nguyên cây có gốc được trồng trong chậu.  Hoa để bàn như hoa hồng, cẩm chướng, đồng tiền ... thì lại mau tàn nên tôi hay dùng hoa statice hay hoa sao.  Hoa để chưng cúng thì chỉ có một số hoa thích hợp như cúc đại đóa, cúc vàng, cúc trắng, hoa lys, huệ, glaieul ... Hoa sen cúng Phật rất đẹp nhưng chỉ đẹp trong ao chứ đem về cắm trong bình thì đây là loại hoa mau tàn nhất. Phải nói rằng hoa nào cũng có cái đẹp riêng của nó, từ những loại hoa kiêu sa đến loại hoa dại khiêm tốn bên đường. Hoa glaieul cũng không phải loại hoa mà tôi thích, nhưng khi cắm nó vào bình chưng trên bàn thờ, glaieul nghiêm trang, sang trọng, lại không có mùi hương nên phù hợp trong phòng kín hơn các loại hoa lys hay huệ trắng mùi thơm quá nồng và trở nên độc vào ban đêm. Tôi còn nhớ có lần trong phòng làm việc ở công ty, tôi đã ra vườn hái một cành hoa đại tướng quân rất đẹp vào chưng trong bình. Đêm đến hoa tỏa hương nồng nàn quá tôi đã chịu không nổi phải đem bình hoa bỏ ra ngoài trời, ban ngày lại đem vào. Ngày hôm sau nếu chưa kịp thay nước thì nhựa từ cành cây đã bốc mùi khó ngửi không sao chịu nổi.
Loại hoa glaieul thường nhìn thấy ở Việt Nam chỉ có màu cam, vàng, phổ biến nhất là màu đỏ. Thỉnh thoảng tôi cũng thấy có màu trắng. Hoa to và cành dài hơn, khoảng 1 m. Còn loại hoa màu tím tôi đã mua thì ngắn hơn, chỉ chừng 40 cm một cành cắt. Lá và hoa cũng nhỏ hơn. Nhưng rất xinh!

Trong chùm hoa tôi mua có xen kẽ 1 cây màu cam nhạt, 1 cây màu đỏ. Hoa màu cam và đỏ to hơn hoa màu tím một chút. Nhưng hình như loại hoa glaieuil ngắn cành này mau tàn hơn loại glaieuil cành dài tôi vẫn mua để cúng Phật, qua tối nay hoa đã bắt đầu muốn nở hết, tôi nghi rằng có thể qua ngày thứ 3 hoa sẽ héo. Thêm nữa, cành hoa màu cam nhạt không thay đổi, nhưng cành hoa màu đỏ lại chuyển dần sang màu cam đậm.

 

Glaieul cành ngắn màu cam và đỏ ( Ảnh: ngdieutam )

Loài hoa glaieuil mà ta thường thấy ở Đà Lạt có tên khoa học là Gladiolus X Gandavensis Van Houte. Gladiokus communis L. ( họ Iridacaea ), có nguồn gốc từ Trung Âu, Tây Á và Nam Phi, được nhập từ Hà Lan về Việt Nam và các nhà vườn đã trồng ở Đà Lạt từ năm 1955.

Tìm xem thêm trên một số trang web của Pháp và Canada, tôi lại tìm thấy loại glaieul của họ có cánh hoa lớn hơn, lộng lẫy hơn. Nhiều người cho rằng Glaieul là "Vua của những loài hoa".

Trong trang gerbeau.com có viết:

Từng có một thời ở châu Âu, hoa glaieuil rất thịnh hành nhất là vào những năm 70, ngày nay dường như bị quên lãng!

Loại glaieul mà người ta nói đến ở đây là loại glaïeuls hybrides, được trồng vào mùa xuân và nở suốt mùa hè. Glaieuls hybrides thuộc họ Iridacaea như nhiều loại glaieul khác, ngay cả loại hiếm hoi như glaïeul de Byzance, hay glaieul de Colville hoặc glaieul nain ( loại thân lùn ). Có đến hơn 200 loại hybrides với dáng hoa đa dạng, phong phú và tinh tế, có nhiều màu sắc, từ màu trắng đến sắc tím, xanh lục biếc, có khi là màu tím thẫm gần như là đen, hoặc pha lẫn 2 sắc màu, có loại cánh hoa xoăn nhẹ. Thân Hybrides có thể cao từ 80 cm đến 150 cm. Lá mỏng và nhọn. Dễ trồng trên loại đất bình thường, thích hợp với nơi có nhiều nắng.

Glaieul Priscilla ( Source: jardindupicvert )

 

Sau đây là một số loại Glaieul thuộc chi Gladiolus x có hoa lớn. Các loại này có nguồn gốc từ Nam Phi, quần đảo Mascarene, vùng núi nhiệt đới châu Phi, châu Âu ( có 6 loài ), vùng Địa Trung Hải, Trung Đông.

Hoa rất dễ trồng, chỉ cần đất cát bình thường, nhiều mùn, và ánh nắng rực rỡ. Đào lỗ sâu chừng 8 - 10 cm để chôn củ. Thời gian từ lúc trồng đến ra hoa khoảng 3 tháng : Trồng từ tháng 3 đến tháng 6. Ra hoa từ tháng 6 đến tháng 9. Bằng cách đảo trong diện tích khu vườn trồng khoảng 10 m vuông và rắc hạt nhân giống, bạn sẽ có hoa suốt mùa hè. Ở nhà, bạn cũng có thể trồng trên sân thượng trong các chậu đất. 

Các loại hoa cánh lớn ở đây đều thích hợp với kiểu bó thành chùm ( bouquet ). 

* Glaieuls melange turc :  Họ Iridaceés, thân dài 1.2 m khi trưởng thành. Hoa rất lớn nhiều màu sắc tươi sáng, đa dạng.

Glaieuls melange turc ( Source: plantes-et-jardins )

* Glaieul macarena:

Đặc tính chung là có màu tím với những đốm trắng

Glaieul macarena

* Glaieul "Break of Dawn": ( Rạng Đông )

Hoa có 2 màu: Vàng và trắng

Glaieul "Break of Dawn"

* Glaieul "Mon Amour": ( "Tình Yêu của tôi" )

Có 3 màu: vàng, hồng và trắng

Glaieuls "Mon Amour" ( Source: jardindupicvert )

* Glaieul d'Aout: ( Hoa Tháng Tám )

Có 2 màu: trắng và đỏ

Glaieul d'Aout ( Hoa tháng Tám )

* Glaieul "Papillon en mélange": Hoa có màu sắc lung linh, chập chờn như cánh bướm pha trộn nhiều màu.

Glaieul "papillon en mélange"

 

* Glaieul aigle noir grandes fleurs ( "Đại bàng đen" ): Với sắc hoa đỏ thẫm, cánh hoa mịn màng như nhung lấp lánh kim tuyến tuyệt đẹp. Được người Hy lạp và La mã dùng nhiều, loại hoa này thực sự là một bước tiến hóa đáng kể trong nghiên cứu lai tạo hoa giống. Ngày nay người ta thường chọn hoa này làm nền trong những chùm bouquet đồ sộ.

Glaieul aigle noir grandes fleurs ( Source: unefleurunjardin )

Xem qua như vậy, bạn đã thấy glaieuls có rất nhiều loại không thể kể ra hết. Nếu thích bạn có thể tham khảo thêm ở các trang web như đã dẫn nguồn trên đây : jardindupicvert.com, gerbeau.com, plantes-et-jardins.com, unefleurunjardin.com hoặc muốn trồng loại hoa này trên mảnh đất vườn nhà tại Việt Nam, bạn xem thêm ở www.rauhoadalat.com

 * NGUYỄN DIỆU TÂM

Bài cũ hơn về Hoa:
http://ngdieutam.blogspot.com/2012/06/ve-noi-pho-nui.html
http://ngdieutam.blogspot.com/2011/07/chuyen-cua-hoa.html